यस्ता पनि व्यवसायी........।

सरकारले आयल निगमको एकाधिकार अन्त्य गर्दै पेट्रोलियम कारोबार निजी क्षेत्रलाई खुला गरेको विरोधमा व्यवसायी विरोधमा उत्रिएका छन् ।  नेपाल पेट्रोलियम डिलर्स राष्ट्रिय एसोसिएसन, नेपाल एलपी ग्यास उद्योग संघ र नेपाल पेट्रोलियम ट्यांकर ढुवानी व्यवसायी महासंघले सरकारी निर्णय खारेज नभए चैत २५ देखि सबै कारोबार ठप्प पार्ने चेतावनी दिएका छन् । सरकारले ‘पेट्रोलियम तथा ग्यास कारोबार नियमन आदेश’ जारी गरेपछि निगमको ४३ वर्षको एकाधिकार सकिएको घोषणा भयो । तर, वर्षौंदेखि पेट्रोलियम कारोबारमा संलग्न निजी क्षेत्र स्वागत गर्नुको सट्टा उल्टै सरकारी निर्णयविरुद्ध उत्रिनु हास्यास्पद हो । पेट्रोलियम कारोबारमा निजी क्षेत्र सहभागी हुुँदा उपभोक्तामात्र होइन स्वयं उनीहरूलाई पनि फाइदा हुन्छ । निजी क्षेत्रलाई खुला गर्नासाथ आन्तरिकमात्र नभई बहुराष्ट्रिय कम्पनीहरू रिलायन्स, एसारलगायतले तेल बिक्री गर्न सक्छन् । यी कम्पनी वर्षौंदेखि नेपाली बजार कुरेर बसेका छन् । नेपाली व्यवसायीलाई पनि राम्रा कम्पनीका आधिकारिक डिलर भएर कारोबार गर्न पाउने अवसर प्राप्त हुन्छ । यसले उनीहरूमा प्रतिस्पर्धात्मक क्षमता विस्तार भएर नाफा कमाउने अवसर जुट्छ ।

आज कहाँ पाइन्छ तेल ?

काठमाडौं– उपत्यकाको तेल हाहाकार हटाउन नेपाल आयल निगमले साझा र सुरक्षा निकायका पेट्रोल पम्पलाई तेल दिएको छ । निगमको थानकोट डिपोबाट साझा, नेसनल ट्रेडिङ, सेना र प्रहरीलाई तेल दिएको हो । सेना र प्रहरीको आफ्नै ट्यांकरबाट तेल ढुवानी गरेका हुन् भने साझा र नेसनल ट्रेडिङलाई भने निगमसँग रहेको डिस्पेन्सरसहितको तीन वटा ट्यांकरले तेल दिएको हो ।

आयल निगम र व्यवसायीको मिलोमतोमा आन्दोलन

काठमाडौं– राजनीतिक संक्रमणको फाइदा उठाउँदै पेट्रोलियम व्यवसायीले कमिसन बढाउन तेल बिक्री ठप्प पार्ने धम्की दिएका छन् । उनीहरूको संगठन नेपाल पेट्रोलियम डिलर्स एसोसिएसनले आइतबार विज्ञप्ति जारी गरी यस्तो धम्की दिएको हो ।‘सरकारले हाम्रो माग सम्बोधन गरेन । त्यसैले तेल बिक्री रोक्ने निर्णय गरेका हौं,’ एसोसिएसनका अध्यक्ष लीलेन्द्र प्रधानले भने, ‘विगतमै कमिसन बढाउन माग गर्दै प्रधानमन्त्रीलाई पत्र पठाएका थियौं, तर माग पूरा नभएपछि आन्दोलनमा उत्रिन वाध्य भयौं ।’ उनले हडतालका कार्यक्रम भने तय नभएको बताए । एसोसिएसनले आइतबार आयल निगमलाई ज्ञापनपत्र बुझाउँदै माग सम्बोधन नभए तेल बिक्री ठप्प पार्ने चेतावनी दिएको हो ।

कुखुराको मासुको मूल्य अब बढ्दैन

काठमाडौं –अहिलेसम्मकै महँगो भएको ब्रोइलर कुखुराको मासुको भाउ नबढ्ने भएको छ । गर्मी सुरु भएसँगै कुखुरा उत्पादनसमेत बढ्न थालेकाले मूल्य नबढ्ने व्यवसायीले बताएका छन् । अहिले उपत्यकामा कुखुराको मूल्य ३ सय १५ रुपैयाँ किलो छ । किसानले जिउँदो कुखुराको २ सय २० रुपैयाँ पाउँछन् भने उपभोक्ताले किन्दा २ सय ३० रुपैयाँ पर्छ ।  ‘ब्रोइलर कुखुराको मूल्य अब योभन्दा माथि जाँदैन । बरु आठ÷ दस दिनमा यसको मासुको मूल्य घट्न थाल्छ,’ नेपाल दाना उद्योग संघका पूर्वअध्यक्ष एंव आशापुरी ह्याचरीका सञ्चालक नारायणहरि खत्रीले भने, ‘जाडोमा कुखुराको उत्पादन कम भएकाले मूल्य बढेको हो ।’ उनका अनुसार यसपालि जाडो बढी भएकाले धेरै किसानले कुखुरा नै कम पालेका थिए ।

भारतले दिन थाल्यो तेल

आयल निगमले बक्यौता रकम तिर्ने प्रतिबद्धता जनाएपछि इन्डियन आयल कर्पोरेसन(आइओसी)ले तेल कटौती गर्न छाडेको छ। आइओसीले पूर्ववत रुपमा तेल दिन थालेको निगमले जनाएको छ। इन्डियन आयल कर्पोरेसन(आइओसी)ले झन्डै डेढ अर्ब रुपैयाँ उधारो पुगेपछि चार दिनअघिदेखि नेपालमा पेट्रोलियम पदार्थ कटौती गरेको थियो।  'आइओसीले पूर्ववत रुपमा तेल आपूर्ति गर्न थालेको छ। हामीले बक्यौता रकम तिर्ने प्रतिबद्धता जनाएपछि पूर्ववत रुपमा तेल दिन थालेको हो,' निगमका प्रवक्ता शिवप्रसाद पुडासैनीले भने, 'उपभोक्ता आतिर्नुपर्दैन।

भारतले किन काट्यो तेल ?

इन्डियन आयल कर्पोरेसन(आइओसी)ले झन्डै डेढ अर्ब रुपैयाँ उधारो पुगेपछि नेपालमा पेट्रोलियम पदार्थ कटौती गरेको छ। पछिल्लो केही महिनादेखिको रकम खापिएर डेढ अर्ब पुगेपछि आइओसीले सोमबारदेखि सबै पेट्रोलियम पदार्थ २५ प्रतिशत कटौती गरेको हो। स्रोतका अनुसार अहिलेको पेट्रोलियम कटौती 'रणनीतिक' मात्रै हो।'निगमले विगतमा मूल्य बढाउन आइओसीलाई नै पेट्रोलियम पदार्थ कटौती गर्न आग्रह गर्थ्यो। अहिले पनि ग्यासको दोहोरो मूल्य बढाएर सरकारले फिर्ता गरेको छ,' स्रोतले भन्यो, 'यो रणनीतिक रुपमा दबाबका लागि यस्तो गरिएको हुनसक्छ।' विगतमा पटक/पटक पेट्रोलियम पदार्थको अभाव सिर्जना गराएर उपभोक्तालाई मानसिक रुपमा तेलको मूल्य बढाउन तयार गराउने परिस्थिति सिर्जना गराइएको थियो।

मान्जा द क्लब र स्कोडा यापिड कुन किन्ने ?

काठमाडौं– सिप्रदी ट्रेडिङ र स्कोडाको आधिकारिक वितरक (मोरङ अटो वक्स) एमएडब्लु इन्टरप्राइजेजले एकैदिन सेडान क्लासको कार बजारमा ल्याएका छन् । सिप्रदीले टाटाको मान्जा द क्लब क्लास सेडान कार र एमएडब्लुले स्कोडाको डिजेल भर्सनको ¥यापिड गाडी ल्याएको छ । टाटा मान्जा भन्दा यापिडको मूल्य भने महँगो छ । एकै पटक ल्याइएको दुवै कारले बजारमा कसरी आफ्नो प्रभुत्व देखाउने हो हेर्न बाँकीनै छ । मान्जा द क्लब क्लास सेडान कार युवापुस्तालाई लक्ष्य गरेर निर्माण गरिएको हो । कम्पनीका अनुसार नयाँ जमानाका व्यक्तिहरुका लागि डिजाइन गरिएको यो कार आकर्षक स्टाइलमा मानिस र मेसिनवीचको सर्वश्रेष्ठ अन्तत्र्रिmया र गुणस्तरीय क्लास क्याबिन स्पेसको संयोग हो । नयाँ र आकर्षकखालका इन्टेरियर र आधुनिक प्रविधिले भरिपूर्ण रहेको कम्पनीले जनाएको छ । टाटा मोटर्सका लागि नेपाल र भुटानका आवासीय प्रबन्धक गुरिन्दर सिंहका अनुसार कार फुल अटोमेटिक एयर कन्डिसन, फस्र्ट इन क्यास टच स्क्रिन, मल्टी मिडिया प्लेयर र जिपिएस नेभिगेसन सिस्टम छ ।

दलका युवा स्वरोजगार बनाउने काईदा

काठमाडौं– युवा स्वरोजगार कोष । नाम अनुसार बेरोजगार युवालाई स्वरोजगार बनाउने  हो तर यसले दलका युवा मात्रै स्वरोजगार बने त्यो पनि केही समयका लागि । पैसा पाउने दलका युवा भएपछि न रोजगार गर्नुपर्ने न रकम देखाउनुपर्ने । अहिले स्वरोजगार कोषको रकम यसरीनै खर्च भएको छ । यसलाई न अख्तियारले हेर्छ न अरु निकायनै छ । विपक्षी दलहरु केही विरोध गरेजस्तो गर्छन् अनि ठूलाबडा नेता आफ्नै कार्यकर्तालाई रकम दिलाउन आफै जान्छन् ।

यस्तो पो ग्यास सिलिन्डर

काठमाडौं– अहिले प्रयोग भइरहेको ग्यास सिलिन्डर दुर्घटनामा परेर विस्फोट भए कति क्षति होला ? एउटा सिलिन्डर विस्फोट हुँदा राम्रोसँग बनाएको(आरसीसी) भएको घरनै भत्किनसक्छ । ग्यास सिलिन्डर बमको रुपमा लिइन्छ । अहिले प्रयोग भएको सिलिन्डर फलामको हो । धेरै क्षति हुने भएकोले विकसित मुलुकले फलामे सिलिन्डर प्रयोगमा ल्याउन छाडेका छन् । अहिले विकसित मुलुकमा फाइबर(कम क्षति) हुने सिलिन्डरको प्रयोग गर्छन् । तर हामी भने घरनै भत्काउने सिलिन्डर प्रयोग गरिरहेका छौ । तर नेपालमा पनि अब फाइबर सिलिन्डरमा ग्यास ल्याउन बाटो खुल्ला भएको छ । नेपाल गुणस्तर तथा नापतौल विभागले फाइबर सिलिन्डरको गुणस्तर मापदण्ड तयार गरेपछि अब कुनै पनि कम्पनीलाई फाइबर सिलिन्डर बजार ल्याउन खुला भएको हो ।

मुख्यसचिवको आडमा दश महिना केही नगरी विताए यीनले

काठमाडौं– राजनीतिक दबाबमा ग्यास कार्ड वितरणको जिम्मा पाएको ग्यास बिक्रेता महासंघ कार्ड बाँड्न असफल भएको छ । तत्कालिन वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री लेखराज भट्टको दबाबमा महासंघले कार्ड वितरण गर्ने जिम्मा पाएको थियो । यो जिम्मा पाउँदा महासंघको कुनै हैसियत थिएन र अहिलेसम्म बनाउन सकेको पनि छैन । पुतलीसडकको दुईवटा कोठामा सिमित रहेको यो महासंघले देशव्यापी रुपमा कार्ड वितरणको जिम्मा दिनुनै गलत थियो । प्राविधिक र पूर्वाधारको रुपमा महासंघको कुनै हैसियत पनि छैन । ग्यासमा अनुदान दिनेजस्तो दीर्घकालिन महत्व राख्ने निर्णयमा कानुनी, प्राविधिक र पूर्वाधार नभएको संस्थालाई जिम्मा दिएकै कारण सरकारले केही दिन अघि लागु गरेको दोहोरो मूल्य फिर्ता लिनुपर्ने अवस्था आएको थियो ।

तपाई पनि चढ्ने हो साइकल जस्तो मोटरसाइकल ?

काठमाडौं– हेर्दा साइकल जस्तो । तर यो साइकल नभएर मोटरसाइकल हो । त्यो पनि जर्मनीमा बनेको । यो मोटरसाइकल नेपाल आउँदैछ । युवापुस्ताको रुचीलाई हेरेर यो मोटरसाइकल साःख ग्रुपले ल्याउँदैछ । स्टाइलिस यो मोटरसाइकलमा युवापुस्ताको चासो बढेको छ । जर्मनी मोटरसाइकल साच्स म्याडएस बुधबार नेपाल भित्रिने भएको छ ।  आधिकारिक बिक्रेता इको अटोले बुधबार नेपाली बजारमा यो मोटरसाइकल भिœयाउनेछ भने मार्चबाट मात्रै बिक्री सुरु हुनेछ । इको अटो साःख ग्रुप अन्तर्गतको कम्पनी हो । म्याड्स विश्वकै पुरानो मोटरसाइकल उत्पादक कम्पनी जर्मन अटोमेटिभ कम्पनीले उत्पादन गर्दै आएको छ ।‘बुधबारसम्म यो मोटरसाइकल नेपाल आउनेछ ।

साढे चार अर्बको चामल कता जान्छ ?

काठमाडौं– झन्डै साढे सात लाख खाद्यान्न बचत छ । यतिधेरै खाद्यान्न बचत भएपनि चामलको आयात भने आश्चर्यजनक रुपमा बढेको छ । ६ महिनाको अवधिमा चामलको आयात ४ अर्ब १९ करोड रुपैयाँको भएको छ । यतिधेरै चामल आयात भएर कहाँ जान्छ ? स्रोतका अनुसार भारतबाट आएको चामल चीनतर्फ जान्छ । रातीको समयमा सिन्धुपाल्चोकको बाटो हुँदै चामल चीनको स्वशासित तिब्बतमा जान्छ । विगतदेखि भारतबाट आएको मुसुरोको दाल बंगलादेश निकासी हुँदै आएको छ । यो क्रम अहिले चीनमा देखिएको छ । नेपाली व्यवसायीले यसैगरी आफुलाई व्यापारीको रुपमा देखाउने भए । नेपालका उद्योगीले उद्योग स्थापना गरेर होइन भारतमा भन्सार दर सस्तो या महँगो हुँदा हुने मार्जिनबाट मात्रै मुनाफा लिनेमा चिनिन्छन् । चामलको श्रृंखला त्यसैको हो । चालू आर्थिक वर्षको ६ महिनामा भारतबाट कृषिजन्य वस्तुको आयात व्यापक बढेको छ । यस अवधिमा चामल, तरकारी र फलफूल आयात बढेको हो ।

‘स्टन्ट’मै विताए भट्टराईले अठार महिना

काठमाडौं– प्रधानमन्त्रीको कुर्सीमा १८ महिना चुइँकिएर एकीकृत माओवादी उपाध्यक्ष बाबुराम सरकारी निवास बालुवाटारबाट वाहिरिँदैछन् । कार्यकालको अधिकांश समय राजनीतिक चाँजोपाँजो मिलाउनै खर्चेका यी नेताले केही आर्थिक कार्य पनि अगाडि बढाए, तर उनले अर्थतन्त्रमा उत्साह सिर्जना गर्न भने सकेनन् । निजी क्षेत्रले उनको कार्यकालमा आफूलाई सुरक्षित महसुस गर्न पाएन ।एकीकृत माओवादीलाई विदेशी लगानी भिœयाउन आतुर रहेको सन्देश दिन भने सफल भए भट्टराई । पूर्ण बजेट ल्याउन विफल हुँदा अर्थतन्त्र चलायमान बनाउन उनी पूरै असफल देखिए जसले आर्थिक वृद्धिदर खुम्चियो । दसवर्षे जनयुद्धभर स्वदेशी पुँजी परिचालन गरेर विकास गर्ने बताउँदै आएको माओवादी धारणालाई बाबुराम सरकारमा उक्लिएपछि विकासका लागि विदेशी लगानी आवश्यक रहेको प्रस्ट्याउन भने उनी सफल भए । क्रान्तिको समयमा स्वदेशी पुँजीबाट मात्रै मुलुकको औद्योगिकीकरण सम्भव हुने दाबी गरिरहेको माओवादीलाई विदेशी पुँजीबिना ठूला लगानी सफल बनाउन नसकिने दृष्टिकोणमा उनले सहमत बनाए ।

लघुवित्तमा अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा

काठमाडौ– लघुवित्त संस्थामा देखिएका अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा रोक्न आचारसंहिता निर्माण गरेर कार्यान्वयनमा ल्याउने घोषणापत्र जारी गर्दै लघुवित्त सम्मेलन सकिएको छ । तीन दिनसम्म चलेको सम्मेलनमा लघुवित्त संस्थाबीच देखिएको अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा रोक्नुपर्ने आवाज उठेपछि आचारसंहिता बनाएर कार्यान्वयनमा ल्याउने सहमति भएको हो ।‘विभिन्न सरोकारवाला निकायसँगको वृहत् छलफलपछि लघुवित्त संस्था सञ्चालनका लागि उपयुक्त आचारसंहिता निर्माण गरी यसलाई उच्च व्यावसायिक रूपमा अगाडि बढाउन अनुरोध गर्छौं,’ घोषणापत्रमा छ, ‘ग्राहक अधिकार सुनिश्चित गर्दै सामाजिक रूपमा प्रतिपादित सिद्धान्त आत्मसात गर्न आवश्यक छ ।’

बंगलादेशसँग वाणिज्य वार्ता

नेपालका १ सय कृषि वस्तुलाई भन्सार नलिने सुविधासहित द्विपक्षीय व्यापारिक मुद्दालाई अन्तिम रूप दिन आइतबार नेपाल–बंगलादेश वाणिज्य वार्ता ढाकामा सुरु हुने भएको छ । दुई देशबीचको सहसचिव स्तरीय बैठकले सात महिनाअघि भएको सम्झौतालाई अन्तिम रूप दिनेछ । बैठक गत सेप्टेम्बरमा हुने सहमति भए पनि यहाँको राजनीतिक अस्थिरता र बंगलादेशमा वाणिज्य सचिवको सरुवाका कारण हुन सकेको थिएन ।
बंगलादेशका वाणिज्य सचिव मोहम्मद गुलाम हुसेनको सरुवा भएकाले बैठक पर सरेको थियो भने नेपालमा राजनीतिक स्थिरताले समयको टुंगो लगाउन सकिएको थिएन । सात महिनाअघि बंगलादेशले नेपालका १ सय कृषि वस्तुलाई भन्साररहित सुविधा दिने सम्झौता भएको थियो । वार्ताका लागि नेपालका तर्फबाट वाणिज्य सहसचिव ङइन्द्रप्रसाद उपाध्याय शनिबार ढाका गएका छन् । अहिले नेपाली वस्तु बंगलादेश निकासी हुँदा ३० प्रतिशतभन्दा बढी भन्सार तिरिरहनुपरेको छ ।

किन फिर्ता भयो ग्यासको मूल्य

ग्यासको दुईथरी मूल्य कार्यान्वयन गर्ने सरकारी निर्णय १७ घन्टा नबित्दै फिर्ता भएको छ ।
देशव्यापी विरोधपछि घरायसी उपभोक्तालाई अनुदान दिने र व्यावसायिक प्रयोगमा परल मूल्यमा ग्यास बिक्री गर्ने मंगलबार साँझको आफ्नै निर्णय सरकारले ‘हचुवा’ भन्दै बुधबार दिउँसो फिर्ता लिएको हो ।
बिहानैबाट निर्णयविरुद्ध देशभर प्रदर्शन चर्केपछि प्रधानमन्त्री बाबुराम भट्टराईले निर्णय फिर्ता लिने ‘ट्विट’ गरेका थिए । प्रदर्शनकारीले त्यसलाई नपत्याएपछि दिउँसो निगम सञ्चालक समितिले निर्णय उल्ट्याएको थियो ।निगमको घाटापूर्ति गर्न परल मूल्यमा बिक्री थाल्ने, उपभोक्तालाई अनुदान दिने निर्णय नकारात्मक थिएन । अनुदान पाउने सुनिश्चित हुँदा उपभोक्ता विरोधमा उत्रँदैनथे । पूर्वाधारबिना हतारमा गरिने निर्णयको कस्तो परिणाम देखिन्छ भन्ने उदाहरण यो प्रकरणले देखाएको छ ।अर्कोतिर यो घटनाले एक वर्षदेखि सरकारले ग्यास क्षेत्रमा थालेको सुधार योजना असफल बनेको छ ।

घरायसी उपभोक्ताले एक सिलिन्डर ग्यास अहिलेकै मूल्यमा

काठमाडौं–सरकारले घरायसी प्रयोजनका ग्यास उपभोक्तालाई फागुनदेखि अनुदान दिने भएको छ । एक परिवारले मासिक एक सिलिन्डर ग्यास अहिलेकै मूल्यमा पाउनेछन् भने व्यवसायिक प्रयोजन(होटेल, रेष्टुरेन्ट, पार्टी प्यालेस लगायत)ले भने परलमूल्य तिर्नुपर्नेछ । घरायसी र व्यवसायिक दुबैले परल मूल्यमा ग्यास किन्नुपर्नेछ । निगमले अहिले १४ सय ७० रुपैयाँमा ग्यास बिक्री गरिरहेको छ । यसमा निगमलाई ५ सय ८७ रुपैयाँ घाटा छ । यो जोडेर एक सिलिन्डर ग्यासको मूल्य २ हजार ५७ रुपैयाँमा घरायसी उपभोक्ताले किन्नुपर्नेछ । घरायसी उपभोक्ताले ५ सय ८७ रुपैयाँ भने पछि फिर्ता पाउनेछन् । अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा हुने ग्यासमा हुने घटबढका आधारमा अनुदानको रकम घटबढ हुनेछ । व्यवसायिक उपभोक्ताले भने अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा निर्धारण हुने मूल्यको आधारमा ग्यास किन्नुपर्नेछ । घरायसी प्रयोगका उपभोक्ताले अहिलेकै मूल्यमा ग्यास पाउन भने ग्यास कार्ड लिनुपर्नेछ । एक परिवारले एउटा मात्रै कार्ड पाउनेछन् । कार्ड लिएका उपभोक्ताले ग्यास खरीद गर्दा बिल अनिवार्य लिनुपर्नेछ । ग्यास खरीदको बिल बुझाएपछि उपभोक्ताले तोकिएको मूल्य भन्दा बढीको रकम फिर्ता पाउनेछन् । उपभोक्ताले ग्यास बिक्रेताबाट कार्ड सहजै पाउन सक्छन् ।